Wabi Sabi – Thương những điều không hoàn hảo – của Beth Kempton
Cẩm & Nguyễn Tiến Hoá dịch – Thái Hà phát hành
Wabi Sabi có nguồn gốc sâu xa trong văn hóa Nhật Bản, là một triết lý sống kiêm thẩm mỹ quan độc đáo, phản ánh cách người Nhật cảm nhận về sự vô thường, khiếm khuyết, và vẻ đẹp tự nhiên, mộc mạc. Dưới đây là phân tích rõ hơn về nguồn gốc, ý nghĩa, và mối liên hệ giữa thẩm mỹ và đời sống theo dòng chảy tư tưởng Wabi Sabi — đặc biệt như Beth Kempton trình bày trong sách “Wabi Sabi – Thương Những Điều Không Hoàn Hảo”:
Về khái niệm Wabi Sabi
“Wabi Sabi” là sự kết hợp của hai từ tiếng Nhật: Wabi: Khám phá vẻ đẹp trong sự đơn giản, mộc mạc và tách biệt khỏi thế giới vật chất để tìm thấy sự bình yên trong tâm hồn; Sabi: Biểu thị dòng chảy của thời gian, sự lão hóa và vẻ đẹp của sự cũ kỹ, phản ánh quy luật sinh diệt tự nhiên của vạn vật. Triết lý Wabi Sabi khuyến khích chúng ta chấp nhận và yêu thương những điều không hoàn hảo, nhận ra vẻ đẹp trong sự giản dị và vô thường của cuộc sống.
Beth Kempton chia sẻ những trải nghiệm cá nhân và bài học từ cuộc sống tại Nhật Bản, khuyến khích độc giả:Buông bỏ chủ nghĩa hoàn hảo và chấp nhận bản thân với tất cả những khiếm khuyết. Tìm kiếm niềm vui trong những điều nhỏ bé và giản dị hàng ngày. Sống chậm lại để cảm nhận sâu sắc hơn về cuộc sống và những mối quan hệ xung quanh.
Cuốn sách không chỉ là một tác phẩm về triết lý sống mà còn là một cẩm nang thực hành, với các bài tập và gợi ý giúp người đọc áp dụng Wabi Sabi vào cuộc sống hàng ngày.
Nguồn gốc lịch sử và triết học của Wabi Sabi:
• Wabi Sabi bắt nguồn từ tư tưởng Thiền (Zen) trong Phật giáo Nhật Bản, đặc biệt chịu ảnh hưởng từ quan điểm về vô thường (無常 – mujō), vô ngã, và khổ đế.
• Thiền nhấn mạnh đến sự tĩnh tại, vô ngôn, trực nhận chân lý qua trải nghiệm, và từ đó Wabi Sabi trở thành biểu hiện cụ thể trong đời sống và thẩm mỹ.
Wabi Sabi như một mỹ học Nhật Bản
• Wabi Sabi không phải là trường phái nghệ thuật, mà là cảm thức mỹ học, ăn sâu trong cách người Nhật tạo ra và đánh giá cái đẹp.
Wabi Sabi trong đời sống thường nhật người Nhật: Beth Kempton nhấn mạnh rằng Wabi Sabi không phải là một ý tưởng để ngắm nhìn, mà là một cách sống để thực hành mỗi ngày:
Trong tư tưởng sống:
• Chấp nhận tuổi già, bệnh tật, cái chết như quy luật tự nhiên.
• Không chạy theo chủ nghĩa hoàn hảo, mà tìm bình yên trong sự chưa trọn vẹn.
• Sống chậm, sống sâu, hài lòng với những điều nhỏ bé.
Trong triết lý Wabi Sabi, trà thất (茶室 – chashitsu) là một biểu tượng đậm đặc ý nghĩa – không chỉ trong nghệ thuật trà đạo (sadō) mà còn là nơi thực hành và thể hiện sâu sắc những giá trị cốt lõi của Wabi Sabi.
Tác giả Beth Kempton, trong “Wabi Sabi – Thương Những Điều Không Hoàn Hảo”, dành nhiều phân tích để làm rõ cách trà thất thể hiện một lối sống, một thẩm mỹ quan và một thái độ sống – giản dị, tĩnh lặng, sâu sắc và chấp nhận cái không hoàn hảo.
Bài học nhân sinh từ trà thất trong Wabi Sabi
Giá trị của sự khiêm nhường và giản dị
Trong trà thất, không có ai cao thấp. Mọi người đều ngồi trên sàn, không có ngai vàng, không có bậc thầy. Không gian này nhấn mạnh vào sự bình đẳng, giản dị và nội tâm.
Đây là bài học về sự buông bỏ cái tôi, sự sang trọng phù phiếm bên ngoài để quay về với nội chất và mối quan hệ chân thật giữa con người.
Tôn vinh sự không hoàn hảo
Những chiếc chén trong trà thất thường được làm bằng tay, không đối xứng, có vết rạn hoặc vết lồi lõm nhẹ — điều này không được xem là lỗi, mà là phần “linh hồn” của vật.
Wabi Sabi dạy ta: cái đẹp thật sự nằm trong sự độc nhất và câu chuyện của từng vật, giống như mỗi con người có những vết nứt của riêng mình – và vẫn xứng đáng được trân trọng.
Trà thất là nơi mà mỗi buổi trà được xem là duy nhất – không bao giờ lặp lại. Khách, chủ, thời tiết, hương trà, mọi chi tiết đều không bao giờ giống nhau.
Đây là một triết lý sâu sắc: hãy trân trọng từng khoảnh khắc, từng lần gặp gỡ, vì mọi thứ đều vô thường, và điều đẹp đẽ nhất là điều đang xảy ra ngay bây giờ.
Trà thất, trong tinh thần Wabi Sabi, không chỉ là nơi uống trà, mà là biểu tượng của một triết lý sống khiêm nhường, chấp nhận, sống chậm, sống thật và biết yêu cái không hoàn hảo. Qua phân tích của Beth Kempton, trà thất trở thành hình ảnh thu nhỏ của một thế giới mà: Không có gì là mãi mãi; Không có gì là hoàn hảo; Không có gì là dư thừa; Và mọi thứ – kể cả sự thiếu khuyết – đều có thể là đẹp.
Trong triết lý Wabi Sabi, “bao dung với những người ta yêu thương” không phải là một lời kêu gọi cảm tính, mà là một thái độ sống sâu sắc, xuất phát từ cái nhìn về sự không hoàn hảo – vô thường – và tính người rất thật của mỗi chúng ta.
Beth Kempton, trong “Wabi Sabi – Thương Những Điều Không Hoàn Hảo”, không đưa ra những lời khuyên đạo đức khô khan, mà gợi mở một cái nhìn nhân ái, chấp nhận và kiên nhẫn – rất Nhật Bản, rất Wabi Sabi – với những người thân yêu của mình.
Dưới đây là những lớp nghĩa cụ thể của sự bao dung trong Wabi Sabi, đặc biệt trong mối quan hệ gần gũi như tình yêu, gia đình, bạn bè:
Trong Wabi Sabi, bao dung với người ta yêu thương không phải là chịu đựng, cũng không phải bỏ qua mọi sai lầm. Mà là: Chấp nhận họ là một tác phẩm đang hoàn thiện, không đòi hỏi hoàn hảo; Yêu những vết nứt, không né tránh chúng; Kiên nhẫn đồng hành với những thay đổi tự nhiên của họ; Cho phép khoảng trống và sự tĩnh lặng trong mối quan hệ; Tin rằng mọi thứ không cần phải “đẹp tuyệt đối” để vẫn là đáng yêu và đáng giữ gìn.
Theo Quyên Lê
